Sonbahar denince insanların aklına gelen ilk kelime “hüzün”dür. Doğanın tazelendiği, tatillerin yapıldığı, açık havada uzun saatler geçirilen güneşli günlerin ardından sonbaharın gelmesiyle birlikte gündüzler kısalmaya, hava sıcaklığı düşmeye ve yapraklar dökülmeye başlıyor.
Doğadaki bu değişim insanları da etkiliyor ve mevsimsel depresyona davetiye çıkarıyor. Reem Nöropsikiyatri Merkezi’nden Nörolog Dr. Mehmet Yavuz doğadaki değişimin insanlarda oluşturduğu duygusal değişiklik hakkında önemli bilgiler veriyor.
Sonbahar gelince neden depresif oluyoruz?
Vücudun biyolojik saatini ve ritmini ayarlayan melatonin hormonu güneş ışınları azaldığında, geceler uzun gündüzler kısa olduğunda daha çok salgılanır. Gün ışığı azaldıkça beyinde yüksek miktarda üretilmeye başlayan melatonin hormonu insan vücudunda enerji düşüklüğü, yorgunluk ve isteksizliğe neden oluyor.
Ayrıca beyindeki kimyasal maddelerden birisi olan serotonin(mutluluk) hormonu sonbaharda güneş ışınlarının azalması nedeniyle düşer ve bu durum da depresyona neden olabilir.
Aynı mevsimsel depresyon kış aylarında da görülür. Ancak yaz mevsiminin hemen sonrasında olduğu için sonbahar depresyonuna kış depresyonundan daha sık rastlanır. Enerji düşüklüğü kişinin günlük hayatını sekteye uğratmaya başladığında mevsimsel depresyondan bahsedebiliriz.
Sonbahar depresyonu en çok kimlerde görünüyor?
Sonbahar depresyonu sadece mevsimsel değişikliklerden kaynaklanmaz. Kişi daha önce depresyon yaşadıysa ya da genetik bir yatkınlık varsa mevsimsel depresyon yaşama ihtimali artar. Depresif duygu durumu, kaygı ve endişe genellikle kadınlarda erkeklere nazaran daha sık görülür. Bu nedenle sonbahar depresyonunun da kadınlarda daha sık görüldüğünü söyleyebiliriz.
Belirtilere dikkat edelim;
Hastalık başladığı zaman kişi gün boyu kendini mutsuz hisseder. Enerji düşüklüğü, hareketlerde yavaşlama, kilo kaybı ya da artışı, konsantrasyon güçlüğü, karasızlık, değersizlik ve suçluluk hissi, cinsel istek azalması, uykusuzluk ya da uyku artışı gibi belirtiler görülür.
Önlem almak mümkün mü?
Bazı mevsimlerde kişinin performansı belirgin olarak düşüyor ve depresyon belirtileri ortaya çıkıyorsa önlem alınabilir.
- Hava soğuk ya da serin olduğunda günlerde dahi gün ışığından mümkün olduğunca faydalanın. Bulutlu günlerde bile gün içinde en az 20-30 dakika dışarıda olmak faydalı olur.
- Spora vakit ayırın. Spor vücuttaki stresi atmanıza yardımcı olur, metobolizmayı hızlandırır, enerjinizi arttırır.
- Çok uyumayın, kendinizi erken kalkmaya teşvik edin.
- Karbonhidratlı ve şekerli gıdalardan uzak durun. Beyaz şeker kan şekerinizi hızla yükseltip düşürür, halsiz ve yorgun hissetmenize neden olur. Bu tip beslenme hataları depresyona çare olmadığı gibi durumu daha da ağırlaştırır.
- Sosyal yaşamınızı keyifli hale getirecek hobiler edinin.
- Arkadaşlarınıza vakit ayırın. Sosyalleşmek sevdiğiniz insanlarla vakit geçirmek kendinizi iyi hissetmenizi sağlar.
Depresyonun tedavisi nasıldır?
Son derece açık belirtileri nedeniyle depresyon çok kolay teşhis edilir. Depresyonun tedavisinde ilaç ve psikoterapi yöntemleri kullanılabilir.
Ayrıca TMS (Transkranial Manyetik Stimulasyon), depresyon tedavisinde önemli bir tedavi unsuru olarak yerini almıştır. Manyetik Stimülasyon tedavisi ile beyine şok manyetik uyarılar göndererek, beyinin hastalanmadan önceki sağlam durumuna dönmesini amaçlanıyor. TMS İlaçlara cevap vermeyen ya da tam düzelmeyen hastalar için de çare olabilir. Literatürde ilaçlara dirençli birçok hastanın manyetik stimülasyonla düzeldiğine dair sayısız örnek var.
TM, özellikle hamile ya da emzirme döneminde olan veya karaciğer, böbrek yetmezliği yaşayan, ilaç kullanması sakıncalı olan hastalarda tercih edilen bir yöntem.
Hastalığın şiddetine, kişinin yaşına, cinsiyetine, kilosuna göre var olan ilaçlar, ve diğer tedavi seçenekleriyle doğru bir kombinasyon oluşturarak çok başarılı sonuçlar elde ediliyor.
