Yaz gibi serin cacık

Cacık, yaz günlerinin tartışmasız en serin ve lezzetli içeceği, bazı yemeklere değil yakıştırılmak, onlarla adı çıkmış bir eşlikçi; mesela karnıyarıkla… Milli yiyeceğimiz yoğurt var olduğundan bu yana mutfağımızın baş tacı.

Yoğurt Türk mutfağında en çok kullanılan malzemeler arasında; tek başına yendiği gibi pek çok yemeğe de eşlik ediyor. Cacık da öyle; pilavın, karnıyarığın, musakkanın, taze fasulyenin, dolmanın, bezelyenin, türlünün ve her ne kadar yaz yemeği varsa pek çoğunun ardından değil, yanında yeniyor.

Cacık aslen bir içecek, daha doğrusu mutfağımızın soğuk içecekler kategorisinde yer alıyor. Ancak cacık içine karıştırılan malzemeler nedeniyle taneli olduğu için bardakla içilemiyor. Bu sebeple aynı komposto ve hoşaflar gibi kaselerde servis edilen ve kaşıkla içilen bir yaz içeceği.

Her ne kadar cacık denilince akıllara hıyar da dediğimiz salatalığın yoğurtla karıştırılmasıyla hazırlanan bir içecek gelse de, aslında cacık, ana malzeme olan yoğurda eklenen sebze ve meyvelerin karışımından oluşan ve ancak temelinde mutlaka yoğurt olan bir tarifin adı. Ona, geleneksel olarak bir kabın içerisinde yoğurt, tuz, sarımsak ile çoğu zaman dereotu ve zeytinyağını karıştırarak mevsime ya da yöreye göre bir sebze ekleyerek hazırlanan bir Anadolu mezesi de diyebiliriz. Anadolu’ya ulaşan yemek kültürünün yoğurtla birlikte gelen önemli kalemlerinden biri olan cacık her mevsim makbul, ancak yaz sıcaklarında onun verdiği serinlik ve nefasetin yerini başka bir şey tutamaz.

Cacığın bölgelere özgü türlü çeşidi var; marullu, ıspanaklı, çağlalı, biberli… Ve çoğu bölgede süzme

yoğurtla hazırlananı tercih ediliyor. Yıllar içinde yemek ve damak alışkanlıklarına göre süzülerek (süzme yoğurt) ya da su katılarak (ayran) zenginleştirilen yoğurdun, bez torbalarda süzülerek elde edilen daha katı hali süzme yoğurt, onu daha uzun süre muhafaza etmeye çalışırken keşfedilmiş bir yöntem. Tercih edilme sebebi ise daha yoğun olan dokusu ve bu yoğunluğun tadına yansıyan rayihası.

Cacık her bölgede, aynı yemeklerde kullanılan malzeme seçimlerinde olduğu gibi, elde hangi meyve ya da sebze varsa onunla hazırlanıyor. Datça’da çağlayla örneğin, Manisa’da biberle, Anadolu’nun genelinde buğdayla ve tabii hıyarla… Ortadoğu ülkelerinde de ufak farklarla ve malzeme değişiklikleriyle de bilinen bir içecek ve çoğunlukla Humus ve Falafel olan sofralarda onlarla birlikte yeniyor. Yunanistan’da süzme yoğurtla yapılan ve su eklenmeyen koyu kıvamlı cacık ise genel olarak bilindiği gibi sadece bir meze değil. Yemeklerin yanında sos olarak kullanıldığı gibi, bizim kebaplarımıza soğan, yeşillik eklememize eş bir alışkanlıkla, onlar da geleneksel kebaplarının içine de cacık ekliyorlar.

 

Bildiğimiz Cacık

(2 – 4 Kişilik)

 

Malzemeler

2 adet salatalık

250 gram yoğurt

1 çay bardağı su

1 diş sarımsak

1 yemek kaşığı zeytinyağı

Yarım demet dereotu

Tuz

 

Hazırlanışı

Salatalıkların kabuklarını soyup çok küçük küpler halinde doğrayın. Yoğurda su ekleyerek çırpın. İçine sarımsağı rendeleyin. Salatalıkları ve ince kıyılmış dereotunu ilave edin. Zeytinyağı ve tuz ekleyip kaselere paylaştırdıktan sonra soğuk servis yapın.